ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΦΥΛΟ

Όπως φαίνεται από την έρευνα που διεξήχθη στο πλαίσιο του πρώτου παραδοτέου του έργου PRACTICE, το φύλο είναι ένα από τα ευαίσθητα θέματα, για τα οποία οι μαθητές/-ριες τείνουν να έχουν λάθος πληροφορίες ή έντονες απόψεις. Συγκεκριμένα, η βιβλιογραφική ανασκόπηση έδειξε ότι υπάρχουν περιπτώσεις νέων ανθρώπων που εκφράζουν υποτιμητικές απόψεις για τις γυναίκες, ενώ κάποιοι/-ες επαγγελματίες της εκπαίδευσης που συμμετείχαν στην έρευνα ανέφεραν έναν σημαντικό βαθμό έλλειψης ανοχής από τους/τις μαθητές/-ριες προς την ομοφυλοφιλία. Οι εκπαιδευτικοί τόνισαν την ανάγκη επιπλέον υποστηρικτικού υλικού που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην τάξη, για να συμβάλλει στην ενίσχυση της ευαισθητοποίησης, την καλλιέργεια του σεβασμού και την κατανόηση των έμφυλων ζητημάτων.

Η παρούσα ενότητα έχει ως στόχο να εφοδιάσει τους/τις εκπαιδευτικούς με μεθόδους μη τυπικής εκπαίδευσης για τη διερεύνηση της ταυτότητας του φύλου και την καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων μέσα στην τάξη, ώστε να συμβάλλουν με έναν δημιουργικό τρόπο στην πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου. Περιλαμβάνει μία σύντομη εισαγωγή στο θέμα, η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους/τις εκπαιδευτικούς για την πληροφόρηση των μαθητών/-ριών και πέντε βιωματικές ασκήσεις που μπορούν να εφαρμοστούν μέσα στην τάξη.

ΜΑΘΗΣΙΑΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

  • Οι μαθητές/-ριες θα διερευνήσουν, θα κατανοήσουν και θα καταπολεμήσουν τα προσωπικά τους στερεότυπα και τις προκαταλήψεις σχετικά με το φύλο, την ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά του φύλου·
  • Οι μαθητές/-ριες θα διερευνήσουν τον τρόπο αναπαραγωγής των κοινωνικά κατασκευασμένων ιδεών·
  • Οι μαθητές/-ριες θα διερευνήσουν την επιρροή των έμφυλων στερεοτύπων στα άτομα και ειδικότερα στους νέους ανθρώπους·
  • Αύξηση της ανεκτικότητας των μαθητών/-ριών προς τη διαφορετικότητα με βάση την ταυτότητα φύλου και το σεξουαλικό προσανατολισμό·
  • Ευαισθητοποίηση για τα έμφυλα ζητήματα·
  • Οι μαθητές/-ριες θα αναπτύξουν δεξιότητες κριτικής σκέψης όσον αφορά ζητήματα που σχετίζονται με το φύλο, τα έμφυλα στερεότυπα και την ισότητα των φύλων.

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

Σύμφωνα με το Ευρωπαικό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (European Institute for Gender Equality), το βιολογικό φύλο (sex) «αναφέρεται στα βιολογικά χαρακτηριστικά που ορίζουν τον άνθρωπο ως αρσενικό ή θηλυκό. Αυτά τα σύνολα βιολογικών χαρακτηριστικών δεν αλληλοαποκλείονται καθώς υπάρχουν άτομα που διαθέτουν και τα δύο, αλλά αυτά τα χαρακτηριστικά τείνουν να διαφοροποιούν τον άνθρωπο ως αρσενικό και θηλυκό». Από την άλλη πλευρά, το κοινωνικό φύλο (gender) «αναφέρεται στις κοινωνικές ιδιότητες και τις ευκαιρίες που συνδέονται με την ταυτότητα του αρσενικού και του θηλυκού και τις σχέσεις μεταξύ γυναικών και ανδρών και κοριτσιών και αγοριών, καθώς και τις σχέσεις μεταξύ γυναικών και τις σχέσεις μεταξύ ανδρών. Αυτά τα χαρακτηριστικά, οι ευκαιρίες και οι σχέσεις είναι κοινωνικά κατασκευασμένα και μαθαίνονται μέσω των διαδικασιών κοινωνικοποίησης. Πρόκειται για μεταβλητά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με το περιβάλλον και τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Το φύλο καθορίζει τι αναμένεται, επιτρέπεται και εκτιμάται σε μια γυναίκα ή έναν άνδρα σε ένα δεδομένο περιβάλλον». Τα έμφυλα στερεότυπα είναι «προκαθορισμένες αντιλήψεις σύμφωνα με τις οποίες τα θηλυκά και τα αρσενικά έχουν αυθαίρετα κατανεμημένα χαρακτηριστικά και ρόλους που καθορίζονται και περιορίζονται από το φύλο τους».

Όταν τα στερεότυπα είναι αυστηρώς καθορισμένα και ακολουθούνται με τυπικότητα, μπορούν να επηρεάσουν την ελευθερία δράσης των ατόμων, καθώς αναγκάζονται να πράξουν ό,τι είναι κοινωνικά αποδεκτό, ώστε να μην διαταράσσεται η κοινωνική ισορροπία (Lindsey, 2016). Μπορούν επίσης, να επηρεάσουν τις στάσεις και τις σκέψεις των ανθρώπων προς τους άλλους, ενώ συγκεκριμένα στην τάξη, μπορούν να επηρεάσουν την εμπειρία των μαθητών/-ριών, την επίδοσή τους, την επιλογή μαθημάτων και να οδηγήσουν σε διαφορετική συμπεριφορά προς τα άτομα λόγω του φύλου τους (Institute of Physics, 2018). Οι αναπαραστάσεις των φύλων στα μέσα μαζικής ενημέρωσης μπορούν να επηρεάσουν την αντίληψη των μαθητών/-ριών σχετικά με το φύλο, τη σεξουαλικότητα και τις σχέσεις των ανθρώπων (Russo & Pirlott, 2006 & Zhang, Miller & Harrison, 2008).

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Compasito manual on Human Rights Education for Children (2009). Διατίθεται στον σύνδεσμο: http://www.eycb.coe.int/compasito/

European Institute for Gender Equality. Concepts and definitions.Διατίθεται στον σύνδεσμο: https://eige.europa.eu/gender-mainstreaming/concepts-and-definitions

Humer, Ž. (2018). Collection of Evidence and Needs Assessment – Transnational report. Play it for Change – Raising Awareness and Empowerment of Girls and Boys for the Prevention of Gender Based Violence through Audio-Visual Media and Music. Διατίθεται στον σύνδεσμο: http://playitforchange.org/products/

Institute of Physics (2018). Gender stereotypes and their effect on young people. Διατίθεται στον σύνδεσμο: http://www.iop.org/education/teacher/support/girls_physics/resources/file_72045.pdf

Lindsey, L. (2016). Gender Roles: A sociological perspective. Routledge Taylor and Francis Group, Sixth Edition, New York. Διατίθεται στον σύνδεσμο: https://books.google.gr/books?hl=el&lr=&id=qjjbCgAAQBAJ&oi=fnd&pg=PP1&dq=gender+roles&ots=U4gD00B9Oq&sig=6eUbuf6bwetmBiukZ0oYTEyuGIc&redir_esc=y#v=onepage&q=gender%20roles&f=false

Russo, N. F., & Pirlott, A. (2006). Gender-based Violence: Concepts, Methods and Findings. New York Academy of Sciences, 1087: 178–205.

Zhang, Y., Miller, L., E., and Harrison, K. (2008). The Relationship between Exposure to Sexual Music Videos and Young Adults’ Sexual Attitudes. Journal of Broadcasting & Electronic Media 52(3), 2008, pp. 368–386.

Contact Us

Do you want to sign up to receive our newsletter or write us to have more information?

Coordinator – Centro per lo Sviluppo Creativo Danilo Dolci – Italy

antonella.alessi@danilodolci.org