ΕΝΟΤΗΤΑ 7: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΓΚΡΟΥΣΕΩΝ

Προηγούμενη Ενότητα

ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Οφέλη

Η παρούσα ενότητα παρουσιάζει στους/στις επαγγελματίες από τον χώρο της εκπαίδευσης μία προσέγγιση αποκατάστασης για την ειρηνική επίλυση συγκρούσεων στη σχολική τάξη και μεθόδους για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των μαθητών/-ριών, σε αντίθεση με το παραδοσιακό τιμωρητικό μοντέλο.

Η προσέγγιση και οι μέθοδοι που προαναφέρθηκαν μπορούν να εφαρμοστούν σε όλα τα σχολικά μαθήματα του εκπαιδευτικού προγράμματος σε συνδυασμό με την προώθηση της κριτικής σκέψης, της έκφρασης και της ανταλλαγής απόψεων μεταξύ των μαθητών/-ριών και την καλλιέργεια του σεβασμού απέναντι σε απόψεις που διαφέρουν από τις δικές τους.

Μαθησιακοί Στόχοι

Η εν λογω ενότητα παρέχει στους/στις εκπαιδευτικούς μία καινοτόμο προσέγγιση, καθώς και σχετικές μεθόδους και εκπαιδευτικό υλικό που θα τους/τις διευκολύνουν στην υλοποίηση φιλοδοξώντας:

  • Να προσφέρει μία εναλλακτική και αποτελεσματική προσέγγιση για τη διαχείριση συγκρουσιακών καταστάσεων και κρίσεων στην τάξη·
  • Να δημιουργήσει ένα ασφαλές και φιλόξενο περιβάλλον στην τάξη·
  • Να βελτιώσει τις διαπροσωπικές και τις ενδοομαδικές σχέσεις·
  • Να συμβάλει στη μείωση των συγκρούσεων στην τάξη·
  • Να ενισχύσει την κατανόηση και τον σεβασμό που επιδεικνύουν οι μαθητές/-ριες απέναντι σε άτομα που εκφράζουν διαφορετικές απόψεις από τις δικές τους·
  • Να προωθήσει τον εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ των μαθητών/-ριών·
  • Να ενθαρρύνει τους/τις μαθητές/-ριες να συμμετέχουν ενεργά στην ανταλλαγή απόψεων και να προωθούν τη συλλογική συνείδηση·
  • Να ενθαρρύνει τους/τις μαθητές/-ριες να συμμετέχουν ενεργά στην επίλυση συγκρούσεων και προβλημάτων, στη βελτίωση των ατομικών τους δεξιοτήτων για την ανάπτυξη της κριτικής τους σκέψης, στην άμβλυνση των προκαταλήψεων και τη διαμόρφωση κανόνων και ενός συστήματος ελέγχου της σχολικής κοινότητας·
  • Να αναπτύξει τις οργανωτικές δεξιότητες των μαθητών/-ριών μέσω του καθορισμού των κανόνων της διαδικασίας και της συμμόρφωσης με αυτούς, και
  • Να κάνει τους/τις μαθητές/-ριες πιο διαλλακτικούς/-ές, πιο ανοιχτόμυαλους/-ες απέναντι σε νέες ιδέες και προσεγγίσεις, λιγότερο προκατειλημμένους/-ες και πιο δεκτικούς/-ές στη διαφορετικότητα.

ΤΙ;

Σύμφωνα με τον ορισμό του Cambridge Dictionary, σύγκρουση είναι «μία ανοιχτή διαφωνία ανάμεσα σε άτομα με αντίθετες απόψεις ή αρχές» ή «η διαμάχη ανάμεσα σε δύο ή περισσότερες ομάδες ανθρώπων ή χώρες».

Η επίλυση μίας σύγκρουσης είναι μία διαδικασία μέσω της οποίας οι άνθρωποι επιλύουν μία διαφωνία ή σύγκρουση, ούτως ώστε να καλύψουν επαρκώς τα συμφέροντά τους και να είναι ικανοποιημένοι με το αποτέλεσμα (Association for ConflictResolution, 2007).

Η έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου PRACTICE κατέδειξε ότι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι μαθητές/-ριες από τις συμμετέχουσες χώρες δεν είναι πρόθυμοι/-ες να συμμετέχουν σε συζητήσεις και να ανταλλάσσουν απόψεις πάνω σε διάφορα θέματα στην τάξη. Ορισμένοι/-ες έχουν την τάση να εκφράζουν την προσωπική τους γνώμη, αλλά δεν είναι διατεθειμένοι/-ες να ακούσουν μία άποψη αντίθετη από τη δική τους. Οι εκπαιδευτικοί συνήθως προσπαθούν να επιλύσουν συγκρούσεις μέσω του διαλόγου και των καθοδηγούμενων συζητήσεων παρέχοντας κατάλληλα επιχειρήματα και παραδείγματα στους/στις μαθητές/-ριες και ενθαρρύνοντάς τους/τες να εξετάζουν ένα πρόβλημα και από την άλλη όψη του νομίσματος. Ωστόσο, οι επαγγελματίες από τον χώρο της εκπαίδευσης εξέφρασαν την ανάγκη για παροχή προγραμμάτων κατάρτισης με θέμα τη διαχείριση συγκρούσεων και τον χειρισμό ευαίσθητων ζητημάτων στην τάξη.

Οι διαφωνίες ενδέχεται να δημιουργήσουν ένα κλίμα αστάθειας στην τάξη, ειδικά αν οι εκπαιδευτικοί δεν διαθέτουν τα κατάλληλα εργαλεία και τις αντίστοιχες μεθόδους για να προσεγγίσουν τους/τις μαθητές/-ριές τους. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει στην υιοθέτηση ακραίων απόψεων και βίαιης συμπεριφοράς. Επομένως, κρίνεται αναγκαία μία σαφής και δομημένη διαδικασία που θα βοηθά τους/τις μαθητές/-ριες να επιλύουν ειρηνικά τις μεταξύ τους διαμάχες.

ΠΩΣ;

Μέθοδοι/Προσεγγίσεις που μπορούν να συμβάλουν στην πρόληψη της ριζοσπαστικοποίησης

Μέθοδος 1: Διαμεσολάβηση Συνομηλίκων (Peer Mediation)

Μέσω της διαμεσολάβησης (συνομηλίκων), τόσο τα εμπλεκόμενα μέρη όσο και οι παρατηρητές μπορούν να ανταλλάσσουν απόψεις και να κατανοούν ο ένας τον άλλο στο πλαίσιο μίας δομημένης διαδικασίας. Η μέθοδος αυτή, διευκολύνει την κατανόηση αντίθετων απόψεων, ενισχύει τη διαλλακτικότητα, σε συνδυασμό με τη χρήση επιχειρημάτων και αιτιολόγησης, αποφεύγοντας έτσι την υιοθέτηση ακραίων απόψεων και κατανοώντας καλύτερα την έννοια της διαφορετικότητας.

Ως διαδικασία, η διαμεσολάβηση αναφέρεται στη δημιουργία ενός δομημένου περιβάλλοντος για την αλληλεπίδραση των κύριων εμπλεκόμενων μερών, με τη συμμετοχή ενός τρίτου, αμερόληπτου μέρους χωρίς «εξουσία ή ισχύ», προκειμένου να εκφραστούν οι αντικρουόμενες απόψεις και τα συναισθήματα των αντιτιθέμενων πλευρών ενός περιστατικού σύγκρουσης. Στη συνέχεια, τα μέρη της σύγκρουσης θα προτείνουν λύσεις, τις οποίες θα δεσμευτούν ότι θα ακολουθήσουν με στόχο την αποκατάσταση των σχέσεων και της βλάβης του θύματος, καθώς και την ικανοποίηση του περί δικαίου αισθήματος των εμπλεκόμενων μερών.

Η διαμεσολάβηση συνομηλίκων είναι μία διαδικασία ειρηνικής επίλυσης συγκρούσεων, στο πλαίσιο της σχολικής ζωής, μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μερών με τη βοήθεια ενός τρίτου, αμερόληπτου/-ης μαθητή/-ριας – του/της διαμεσολαβητή/-ριας, μέσω μίας δομημένης διαδικασίας με συγκεκριμένη δομή, ενεργό συμμετοχή και άμεση επικοινωνία των μερών, η οποία στοχεύει στην εποικοδομητική επίλυση της διαφωνίας.

Ο αριθμός των συμμετεχόντων/-ουσών και ο βαθμός συμμετοχής τους μπορούν να προσαρμοστούν ανάλογα με τη σοβαρότητα του περιστατικού. Ακόμη και όσοι/-ες δεν ενεπλάκησαν στο περιστατικό μπορούν, επίσης, να εκφράσουν την άποψη και τα συναισθήματά τους σχετικά με το γεγονός. Η παρουσία τους μπορεί να διευκολύνει τον εντοπισμό και την ανάληψη ευθυνών των μερών, καθώς και να ενισχύσει το αίσθημα της μεταμέλειας και τη δέσμευση των μερών να βρουν λύση και να ακολουθήσουν τα απαραίτητα βήματα για την πετύχουν.

Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη διαμεσολάβηση συνομηλίκων
  • Εθελοντική συμμετοχή: οι μαθητές/-ριες θα πρέπει να συμμετέχουν εθελοντικά και να μην τους ασκείται πίεση από τον/τη διαμεσολαβητή/-ρια, τους/τις εκπαιδευτικούς ή το προσωπικό του σχολείου σε κανένα βήμα της διαδικασίας·
  • Αμεροληψία: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια θα πρέπει να παραμένει αμερόληπτος/-η, αποφεύγοντας προκαταλήψεις, στερεότυπα και οτιδήποτε μπορεί να ευνοήσει ένα από τα δύο μέρη·
  • Αποφυγή σύγκρουσης συμφερόντων: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια θα πρέπει να αποφεύγει περιπτώσεις που ενέχουν προσωπικό συμφέρον·
  • Αυτοπεποίθηση: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια έχει εμπιστοσύνη στις δεξιότητες, τις ικανότητες και τις γνώσεις του/της, χωρίς όμως να επιδεικνύει «εξουσία ή ισχύ». Σε περίπτωση που δεν μπορούν να εφαρμόσουν αυτή τη μέθοδο, θα κληθούν να διακόψουν τη διαδικασία και να ζητήσουν από κάποιον/-α άλλο/-η να πάρει τη θέση τους·
  • Εχεμύθεια: οτιδήποτε ειπωθεί στη διάρκεια της διαδικασίας πρέπει να παραμείνει εμπιστευτικό και αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί πριν την έναρξη της συζήτησης·
  • Ποιότητα της διαδικασίας: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια θα πρέπει να χειριστεί κάθε περίπτωση με ισοτιμία, σεβασμό και ειλικρίνεια ακολουθώντας τους βασικούς κανόνες που έχουν οριστεί εκ των προτέρων·
  • Προώθηση της διαδικασίας: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια θα πρέπει να προωθεί τη διαδικασία της διαμεσολάβησης, αλλά χωρίς να δίνει υποσχέσεις για κάποιο συγκεκριμένο αποτέλεσμα της διαδικασίας, καθώς και να μην γνωστοποιεί περιπτώσεις που έχει διαχειριστεί στο παρελθόν, χωρίς την άδεια των ενδιαφερόμενων μερών, και
  • Εξέλιξη της πρακτικής της διαμεσολάβησης: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια θα πρέπει να προσπαθεί να μαθαίνει από τις εμπειρίες των άλλων, ώστε να βελτιώνει τη διαδικασία επίλυσης συγκρούσεων και να δικτυώνεται με άλλους/-ες διαμεσολαβητές/-ριες.

(Αρτινοπούλου, 2010 & Association for Conflict Resolution, 2007)

Βήματα της διαμεσολάβησης (συνομηλίκων)
  • Έναρξη της συνάντησης και καλωσόρισμα των μαθητών/-ριών.
  • Παρουσίαση του ρόλου και του σκοπού της διαδικασίας και των αξιών της: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια εξηγεί τις προαναφερθείσες αξίες στους/στις μαθητές/-ριες.
  • Δημιουργία κλίματος αξιοπιστίας και εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών που συμμετέχουν, αλλά και προς τη διαδικασία: οι μαθητές/-ριες συμφωνούν ως προς τους κανόνες και τις αξίες που διέπουν τη διαδικασία.
  • Συλλογή πληροφοριών: το πρόβλημα εντοπίζεται από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη και περιγράφεται από τον/τη διαμεσολαβητή/-ρια, ώστε οι μαθητές/-ριες να κατανοήσουν ότι έχει αντιληφθεί το πρόβλημα.
  • Καθορισμός στόχων και θέσεων: κάθε μαθητής/-ρια (μέρος) περιγράφει τα στοιχεία που, κατά τη γνώμη του/της, είναι σημαντικά για την κατάσταση.
  • Έκφραση συναισθημάτων: κάθε μέρος εξηγεί πώς τους έκανε να αισθανθούν το/η περιστατικό/κατάσταση, καθώς και πώς νιώθουν για το άλλο μέρος λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη την αξία του σεβασμού.
  • Εύρεση ενός «κοινού εδάφους»: ο/η διαμεσολαβητής/-ρια διευκολύνει τη διαδικασία, ώστε και οι δύο εμπλεκόμενοι/-ες μαθητές/-ριες να ανακαλύψουν και να εστιάσουν στα κοινά στοιχεία που μοιράζονται. Αυτό θα είναι η βάση της διαπραγμάτευσης, η οποία θα οδηγήσει στη συμφωνία μίας λύσης. Είναι σημαντικό ο/η διαμεσολαβητής/-ρια να διευκολύνει μόνο τη διαδικασία και να μην προτείνει λύσεις. Στην περίπτωση που οι εμπλεκόμενοι/-ες μαθητές/-ριες δεν μπορούν να συνεργαστούν για την εύρεση λύσης, ο/η διαμεσολαβητής/-ρια μπορεί να προχωρήσει σε μία πρόταση με την προϋπόθεση ότι τα δύο μέρη θα την αξιολογήσουν, και δεν θα «επιβληθεί» σε κανένα από τα δύο μέρη.
  • Αξιολόγηση των προτεινόμενων λύσεων και τελική συμφωνία: τα εμπλεκόμενα μέρη αξιολογούν τις λύσεις που ανακάλυψαν από κοινού και συνδιαλέγονται για να βρουν την αμοιβαία επωφελή λύση. Η λύση στην οποία θα καταλήξουν πρέπει να είναι κατάλληλη και να ωφελεί εξίσου και τα δύο μέρη.
  • Σύνταξη γραπτής συμφωνίας και κλείσιμο: είναι καλύτερο για τα εμπλεκόμενα μέρη να συμφωνήσουν σε μία επίλυση σε έγγραφη μορφή, ώστε να είναι περισσότερο προσηλωμένα στην υιοθέτηση της λύσης που συμφωνήθηκε. Θα ήταν, επίσης, καλό να συμφωνήσουν να προγραμματίσουν μία δεύτερη συνάντηση για να παράσχουν ανατροφοδότηση σχετικά με την πρόοδό τους. Ο/Η διαμεσολαβητής/-ρια συγχαίρει τους/τις μαθητές/-ριες για την προσπάθειά τους και κλείνει τη συνάντηση.

(Αρτινοπούλου, 2010)

Ο/Η εκπαιδευτικός θα πρέπει πρώτα να εξηγήσει τη διαδικασία στους/στις μαθητές/-ριές του/της και έπειτα, να την υλοποιήσουν μόνοι/-ες τους, ούτως ώστε να έχουν στη διάθεσή τους ένα σαφές παράδειγμα του τρόπου διενέργειας της διαδικασίας. Παράλληλα, θα πρέπει να παρέχει διαρκή υποστήριξη σε όλους/-ες τους/τις μαθητές/-ριές του/της.

Μέθοδος 2: Επανορθωτικός Κύκλος

Όπως η μέθοδος της διαμεσολάβησης συνομηλίκων, έτσι και η μέθοδος των επανορθωτικών κύκλων είναι μία άλλη προσέγγιση της αποκαταστατικής δικαιοσύνης που μπορεί να εφαρμοστεί στην τάξη. Οι επανορθωτικοί κύκλοι θεωρούνται ιδανικοί για επίλυση συγκρούσεων, με τη συμμετοχή περισσότερων από δύο μαθητών/-ριών, ενώ παράλληλα μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός κλίματος ασφάλειας στην τάξη, ούτως ώστε όλοι/-ες να έχουν την ευκαιρία να αναστοχαστούν και να συμμετάσχουν στην επίλυση προβλημάτων. Σε αντίθεση με τη διαμεσολάβηση συνομηλίκων, στους επανορθωτικούς κύκλους μπορούν να συμμετάσχουν όχι μόνο τα δύο άμεσα εμπλεκόμενα μέρη της σύγκρουσης, αλλά ολόκληρη η κοινότητα (οι μαθητές/-ριες της τάξης), η οποία ενδέχεται να επηρεάστηκε από αυτό το περιστατικό και μπορεί να βοηθήσει τις δύο συγκρουόμενες πλευρές.

Κύριος στόχος της προτεινόμενης μεθόδου είναι όλοι/-ες οι μαθητές/-ριες να έχουν τη δυνατότητα να αναστοχαστούν ως προς τη σύγκρουση, να ανταλλάξουν απόψεις και να κάνουν διάλογο επί ίσοις όροις. Επιπρόσθετα, η εν λόγω πρακτική ενισχύει το ομαδικό πνεύμα των μαθητών/-ριών στην τάξη.

Απαραίτητες προϋποθέσεις για τους Επανορθωτικούς Κύκλους:

  • Εθελοντική συμμετοχή όλων των μαθητών/-ριών·
  • Ένας/Μία εκπαιδευτικός, που δεν θα παρεμβαίνει στη διαδικασία, αλλά μόνο θα τη συντονίζει, και
  • Ένα προσεκτικά επιλεγμένο «εργαλείο ομιλίας» (talking piece), το οποίο θα επιτρέπει στο άτομο που θα το κρατάει να παίρνει τον λόγο, ενώ όλοι/-ες οι υπόλοιποι/-ες θα ακούν χωρίς να διακόπτουν.

Βήματα των επανορθωτικών κύκλων:

  • Ο/Η συντονιστής/-ρια καλεί όλους/-ες τους/τις μαθητές/-ριες που επιθυμούν να συμμετάσχουν στη διαδικασία να καθίσουν σχηματίζοντας έναν κύκλο, ώστε να αναπτυχθεί μία αίσθηση συλλογικότητας, και επιλέγει ένα «εργαλείο ομιλίας» κατάλληλο για όλους/-ες τους/τις συμμετέχοντες/-ουσες. Έπειτα, εξηγεί στους/στις μαθητές/-ριες ότι το «εργαλείο ομιλίας» δίνει την ευκαιρία σε αυτόν/-ή που το κρατάει να μιλήσει και να εκφράσει τη γνώμη του/της, ενώ στους/στις υπόλοιπους/-ες συμμετέχοντες/-ουσες δίνει την ευκαιρία να ακούσουν τον/την ομιλητή/-ρια χωρίς να χρειάζεται να του/της απαντήσουν. Στη συνέχεια, ρωτά όλους/-ες τους/τις συμμετέχοντες/-ουσες εάν συμφωνούν με αυτόν τον κανόνα που θέτει το «εργαλείο ομιλίας». Αν όλοι/-ες οι μαθητές/-ριες συμφωνήσουν, η διαδικασία του κύκλου μπορεί να ξεκινήσει. Σε περίπτωση που υπάρχουν αντιρρήσεις, ο/η συντονιστής/-ρια δίνει το «εργαλείο ομιλίας» σε όποιον/-α διαφώνησε και του/της ζητά να εκφράσει τις αντιρρήσεις του/της και να τις συζητήσουν από κοινού·

  • Ο/Η συντονιστής/-ρια ξεκινά τη συζήτηση, ενώ κρατά στα χέρια του/της το «εργαλείο ομιλίας». Μοιράζεται τις σκέψεις του/της και εισάγει τους/τις μαθητές/-ριες στη διαδικασία και στη σύγκρουση που έχει προκύψει: π.χ. «Σήμερα, θα μοιραστούμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας για [το πρόβλημα που έχει προκύψει] και θα προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε ένα σχέδιο για το πώς μπορούμε να δείχνουμε σεβασμό σε όλους/-ες. Θα ήθελα να ζητήσω από όλους/-ες να μιλήσετε μέσα από την καρδιά σας, να μοιραστείτε τις σκέψεις σας και να είστε ανοιχτοί/-ές στις ιδέες και τις αντιλήψεις που θα παρουσιαστούν στον κύκλο». Ο/Η συντονιστής/-ρια εκφράζει την προσωπική του/της γνώμη (π.χ. ως προς τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να δείξουμε σεβασμό στους άλλους ανθρώπους) και δίνει το «εργαλείο ομιλίας» στο άτομο που κάθεται δίπλα του/της·
  • Κατόπιν, μπορεί να κάνει τις ακόλουθες ερωτήσεις στους/στις μαθητές/-ριες:

Το «εργαλείο ομιλίας» περνά από τα χέρια όλων, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εκφράσουν τη γνώμη τους απαντώντας σε ορισμένες από τις παραπάνω ερωτήσεις·

  • Τι σκεφτόσασταν κατά τη διάρκεια του περιστατικού;
  • Τι σκεφτήκατε όταν συνειδητοποιήσατε τι συνέβη;
  • Ποιες είναι οι σκέψεις σας σχετικά με το περιστατικό από τότε που συνέβη;
  • Ποιος/-α πιστεύετε ότι επηρεάστηκε από αυτό το περιστατικό;
  • Τι αντίκτυπο είχε αυτό το περιστατικό σε εσάς αλλά και σε άλλα άτομα;
  • Ποια ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίσατε;
  • Η συζήτηση ξεκινά με ανταλλαγή απόψεων με στόχο την εξεύρεση λύσεων. Ο/Η συντονιστής/-ρια μπορεί να απευθύνει μερικές από τις παρακάτω ερωτήσεις στους/στις μαθητές/-ριές του/της:
  • Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει για να βελτιωθεί η κατάσταση;
  • Τι θα μπορούσε να κάνει καθένας/-μία από εμάς για να βοηθήσει;
  • Τι μπορούμε να κάνουμε για να είμαστε σίγουροι/-ες ότι κάτι τέτοιο δεν θα ξανασυμβεί;
  • Ποια είναι τα βήματα που συμφωνούμε να ακολουθήσουμε ως ομάδα; Ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα αυτών των βημάτων;
  • Ο κύκλος κλείνει και ο/η συντονιστής/-ρια ανακεφαλαιώνει τις σημαντικές αποφάσεις που ελήφθησαν.

 

Student Piece Alliance (N.D.)

Μέθοδος 3: Π.Ε.Ζ.Α. (D.E.A.R.)

H μέθοδος Π.Ε.Ζ.Α. (D.E.A.R.) είναι μία τεχνική που στηρίζεται στη διεκδικητικότητα. Παρέχει στους/στις μαθητές/-ριες μία δομημένη διαδικασία μέσω της οποίας μπορούν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους για μία/ένα συγκεκριμένη-/ο σύγκρουση/περιστατικό, ενώ παράλληλα τους/τις διευκολύνει να καταρτίσουν ένα σχέδιο επίλυσης  παρουσία ενός/μίας συντονιστή/-ριας (εκπαιδευτικού).

Βήματα της μεθόδου Π.Ε.Ζ.Α. (D.E.A.R.):

Π

(D)

Περιγράφω

Descrive

ο/η μαθητής/-ρια περιγράφει με ακρίβεια το περιστατικό που οδήγησε σε σύγκρουση χρησιμοποιώντας ουδέτερο λεξιλόγιο και σχηματίζοντας απλές προτάσεις. Είναι σημαντικό να εστιάσει στο περιστατικό και όχι στο άλλο άτομο που ενεπλάκη στη σύγκρουση. Στόχος είναι να προσδιοριστεί με σαφήνεια το περιστατικό που οδήγησε στη σύγκρουση, ούτως ώστε να περιοριστούν αντίστοιχες καταστάσεις στο μέλλον. Για παράδειγμα: Μαθητής/-ρια A: «Όταν με αποκάλεσες gay και γελούσες μπροστά στους/στις άλλους/-ες συμμαθητές/-ριές μου…»

Ε

(E)

Εκφράζω

Express

ο/η μαθητής/-ρια εκφράζει τα συναισθήματά του/της σχετικά με τη/το σύγκρουση/περιστατικό, μιλώντας σε α΄ενικό πρόσωπο. Για παράδειγμα: Μαθητής/-ρια

A: «…ένιωσα ντροπιασμένος/-η και ταπεινωμένος/-η…»

Ζ

(A)

Ζητώ

Ask

ο/η μαθητής/-ρια δηλώνει ξεκάθαρα τι είναι αυτό που ζητά από τον/την άλλον/-η μαθητή/-ρια για την επίλυση της διαφωνίας/σύγκρουσης και την αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον, αποφεύγοντας τη χρήση της προστακτικής έγκλισης. Για παράδειγμα: Μαθητής/-ρια

A: «…θα ήθελα να σταματήσεις να με κοροϊδεύεις για τη σεξουαλικότητά μου…» 

Α

(R)

Έχω ως Αποτέλεσμα

Result

ο/η μαθητής/-ρια αναφέρει ένα αρνητικό και ένα θετικό αποτέλεσμα σε περίπτωση που ο/η άλλος/-η μαθητής/-ρια δεχθεί ή όχι να πράξει αυτό που του/της ζητήθηκε. Για παράδειγμα: Μαθητής/-ρια

A: «Έτσι, μπορούμε να κάνουμε όλοι/-ες παρέα και να βοηθά ο ένας τον άλλο στο σχολείο. Στην αντίθετη περίπτωση, θα αναγκαστώ να πάω να μιλήσω στον/στη διευθυντή/-ρια».

Αφού ο/η πρώτος/-η μαθητής/-ρια εκφράσει την προσωπική του/της άποψη, ακολουθώντας τα παραπάνω βήματα, το ίδιο θα κάνει και ο/η άλλος/-η μαθητής/-ρια προκειμένου να εντοπίσουν τα σημεία στα οποία συμφωνούν/διαφωνούν και εν τέλει να βρουν μία κοινή λύση. Για παράδειγμα:

Μαθητής/-ρια B:

  • Π.: «Όταν μου είπες πώς αισθάνεσαι…»
  • E.: «…ντράπηκα κάπως, γιατί δεν ήταν τίποτε περισσότερο από ένα αστείο…»
  • Ζ.: «…θα το εκτιμούσα πραγματικά αν μου έλεγες τι σε ενοχλεί, αλλά και εσύ μην τα παίρνεις όλα τοις μετρητοίς…»
  • Α.: «Έτσι, μπορούμε όλοι/-ες να περνάμε καλά και να το διασκεδάζουμε.»

Μόλις έχουν εκφράσει και οι δύο μαθητές/-ριες τις απόψεις τους, μπορείτε να επαναλάβετε τα βήματα, ώσπου να βρεθεί μία κοινή λύση. Για παράδειγμα:

Μαθητής/-ρια A:

  • Π.: «Όταν μου είπες την άποψή σου…»
  • E.: «…ένιωσα κάπως καλύτερα, γιατί κατάλαβα ότι δεν είχες πρόθεση να με πληγώσεις…»
  • Ζ.: «Θέλω όλοι/-ες να συνεχίσουμε να κάνουμε αστεία μεταξύ μας, αλλά αυτό είναι ένα ευαίσθητο θέμα…»
  • Α.: «Αν σταματήσουμε να κάνουμε πλάκες πάνω σε ευαίσθητα θέματα, τότε όλοι/-ες θα γελάμε χωρίς να προσβάλλουμε κανέναν/-μία.»

Συμβουλές για τον/την εκπαιδευτικό:

  • Ο/Η εκπαιδευτικός, την πρώτη φορά που θα εφαρμόσει αυτή τη μέθοδο, θα πρέπει να κάνει μία σύντομη εισαγωγή στους/στις μαθητές/-ριες σχετικά με τη διαδικασία και τους στόχους της εν λόγω τεχνικής.
  • Ο/Η εκπαιδευτικός θα πρέπει να συντονίζει τη συζήτηση και όχι να παρεμβαίνει σε αυτή. Επίσης, θα πρέπει να ενθαρρύνει τις δύο ή περισσότερες αντικρουόμενες πλευρές να χρησιμοποιήσουν αυτή τη μέθοδο για να κατανοήσουν καλύτερα ο/η ένας/μία τα όρια του/της άλλου/-ης και να βρουν μία κοινή βάση.
  • Ο/Η εκπαιδευτικός θα πρέπει να δίνει στους/στις μαθητές/-ριες επαρκή χρόνο για να οργανώσουν τις σκέψεις τους και να τους/τις παροτρύνει να παίρνουν τον λόγο εναλλάξ.

Προσαρμόστηκε από: Michel, F & Fursland, A (2008). ‘How to behave more assertively’.

ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

Διαμεσολάβηση Συνομηλίκων:

Επανορθωτικοί Κύκλοι:

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΑΞΗΣ

Ορισμένες προκλήσεις που ενδέχεται να προκύψουν είναι οι εξής:

  • Έλλειψη οργάνωσης. Ο/Η εκπαιδευτικός θα πρέπει να συνεργαστεί με τους/τις μαθητές/-ριές του/της με τρόπο ώστε να ορίσουν από κοινού βασικούς κανόνες με τους οποίους θα συμφωνούν όλοι/-ες.
  • Απροθυμία συμμόρφωσης με τους βασικούς κανόνες. Οι βασικοί κανόνες θα πρέπει να οριστούν, προτού αρχίσει η όλη διαδικασία, και οι δύο πλευρές να τους έχουν αποδεχθεί και να έχουν συμφωνήσει να τους τηρήσουν.
  • Έλλειψη σεβασμού μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών. Μία από τις βασικές αξίες αυτής της διαδικασίας είναι ο σεβασμός. Όλοι/-ες θα πρέπει να κατανοήσουν ότι εφόσον συμφώνησαν να συμμετάσχουν σε αυτή τη διαδικασία, θα πρέπει να σεβαστούν ο/η ένας/μία τον/την άλλο/-η και να τηρήσουν τους βασικούς κανόνες: π.χ. να μην διακόπτει ο/η ένας/μία τον/την άλλο/-η, όταν μιλάει, να τον/την αφήνουν να εξηγήσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του/της και συγχρόνως να προσπαθούν να τον/την κατανοήσουν, προκειμένου να βρουν μία λύση που θα είναι κατάλληλη για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
  • Οι μαθητές/-ριες είναι πιθανό να δυσκολευτούν να συμμετάσχουν σε μία τέτοια διαδικασία. Ο/Η εκπαιδευτικός θα πρέπει να παρέχει αδιάλειπτη στήριξη προς τους/τις μαθητές/-ριές του/της, ενώ θα πρέπει να είναι παρών/-ούσα τουλάχιστον στις πρώτες συναντήσεις κάθε διαμεσολαβητή/-ριας. Εξίσου χρήσιμο θα ήταν ο/η εκπαιδευτικός να υλοποιήσει ο/η ίδιος/-α τη διαδικασία, ούτως ώστε να παρουσιάσει ένα παράδειγμα στους/στις μαθητές/-ριές του/της και εκείνοι/-ες με τη σειρά τους να το χρησιμοποιήσουν ως πρότυπο κατά την υλοποίηση.
  • Ο/Η διαμεσολαβητής/-ρια ενδέχεται να πιέζει τις αντικρουόμενες πλευρές να επιλέξουν μία συγκεκριμένη λύση. Σε αυτό το σημείο, οφείλουμε να επαναλάβουμε ότι ο/η διαμεσολαβητής/-ρια δεν πρέπει να παρεμβαίνει και συγκεκριμένα, να προτείνει λύσεις, διότι η όλη διαδικασία στηρίζεται στο ότι οι δύο αντικρουόμενες πλευρές θα επιλέξουν μαζί μία λύση που είναι επωφελής και για τις δύο και είναι το αποτέλεσμα ενός εποικοδομητικού διαλόγου.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΣΕ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΔΙΔΑΚΤΙΚΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ

Η έννοια της διαμεσολάβησης μπορεί να εφαρμοστεί όχι μόνο στο συγκεκριμένο πλαίσιο, αλλά και κατά τη διάρκεια διαφόρων σχολικών μαθημάτων. Ακόμη, ο αριθμός των συμμετεχόντων/-ουσών μπορεί να ποικίλλει. Ο/Η εκπαιδευτικός, καλό θα ήταν να αφιερώσει μία διδακτική ώρα για αυτή τη διαδικασία. Τέλος, η διαμεσολάβηση μπορεί να αξιοποιηθεί όχι μόνο για την ειρηνική επίλυση συγκρούσεων, αλλά επίσης για τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των μαθητών/-ριών της τάξης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Cambridge Dictionary. Definition of ‘conflict’. Available at: https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/conflict

Michel, F & Fursland, A (2008). ‘How to behave more assertively’. Available at: https://www.cci.health.wa.gov.au/~/media/CCI/Consumer%20Modules/Assert%20Yourself/Assert%20Yourself%20-%2004%20-%20How%20to%20Behave%20More%20Assertively.pdf

Students Piece Alliance (N.D.). Restorative Justice Training: Peace Circles – A guide to facilitating and utilizing Peace Circles. Available at: http://www.studentpeacealliance.org/uploads/2/9/4/4/29446231/peace_circles-3.pdf+

The Association for Conflict Resolution (2007). Recommended Standards for School-Based Peer Mediation Programes 2007. Available at: https://cdn.ymaws.com/acrnet.org/resource/resmgr/docs/Recommended_Standards_for_Sc.pdf

Artinopoulou, V. (2010). Η Σχολική Διαμεσολάβηση: Εκπαιδεύοντας τους μαθητές στη διαχείριση της βίας και του εκφοβισμού. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.

Contact Us

Do you want to sign up to receive our newsletter or write us to have more information?

Coordinator – Centro per lo Sviluppo Creativo Danilo Dolci – Italy

antonella.alessi@danilodolci.org