ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ

Πρόκειται για έναν τρόπο ελεύθερης έκφρασης ιδεών γύρω από ένα συγκεκριμένο ζήτημα ή πρόβλημα. Η εν λόγω τεχνική μπορεί να βοηθήσει ιδιαίτερα τον/την εκπαιδευτικό να ενισχύσει τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων των μαθητών/-ριών του/της και συγχρόνως να αναδείξει γρήγορα και αποτελεσματικά τις δημιουργικές τους ιδέες στο πλαίσιο ομαδικών συζητήσεων. Ο περιορισμένος χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους οι μαθητές/-ριες για να απαντήσουν, διεγείρει τον εγκέφαλο και τον κάνει να προσπαθήσει να πετύχει τον στόχο του, δηλαδή να παραγάγει όσο το δυνατόν περισσότερες ιδέες μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, διότι λειτουργεί υπό πίεση. Επιπλέον, ο καταιγισμός ιδεών βοηθά τους/τις μαθητές/-ριες να ανταποκρίνονται αποτελεσματικά σε νέα ερεθίσματα, για παράδειγμα, όταν κάποιος/-α προτείνει κάτι διαφορετικό, μπορούν με αφορμή αυτό να ανακαλύψουν νέες προοπτικές. Εξίσου σημαντικό για την εύρεση λύσεων στο υπό συζήτηση πρόβλημα ή ζήτημα είναι η σύνδεση ιδεών μέσω της οποίας προτείνεται ένας διαφορετικός τρόπος σκέψης που θα βοηθήσει τους/τις μαθητές/-ριες να το δουν από μία άλλη οπτική γωνία. Κατά τη διάρκεια του καταιγισμού ιδεών, ο/η εκπαιδευτικός αναλαμβάνει τον ρόλο του/της συντονιστή/-ριας προκειμένου να συμμετάσχουν όλοι/-ες οι μαθητές/-ριες στη διαδικασία, χωρίς να φοβούνται μήπως τους/τις κρίνουν ή τους/τις επικρίνουν, και παράλληλα δημιουργεί ένα θερμό και υποστηρικτικό περιβάλλον. Σε κάθε περίπτωση, ο/η εκπαιδευτικός θα πρέπει να τονίζει στους/στις μαθητές/-ριές του/της πόσο σημαντικό είναι να ακούν τις απόψεις των συμμαθητών/-ριών τους και να τους/τις παρακινεί να «σκέφτονται έξω από το κουτί» ή αλλιώς έξω από τα τετριμμένα.

Στην παρακάτω παράγραφο, θα σας εξηγήσουμε με ποιον τρόπο μπορείτε να υλοποιήσετε την τεχνική του καταιγισμού ιδεών.

Κάθε μαθησιακή δραστηριότητα στην οποία μαθητές/-ριες με διαφορετικά χαρακτηριστικά συνεργάζονται σε επίπεδο ομάδας για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου. Σχετίζεται με την αξιοποίηση μικρών ομάδων για εκπαιδευτικούς σκοπούς, ούτως ώστε οι μαθητές/-ριες να εργάζονται μαζί προκειμένου να μεγιστοποιούν όχι μόνο τη δική τους μάθηση αλλά και τη μάθηση των υπολοίπων μελών της ομάδας.Η συνεργατική μάθηση διαφέρει από την ανταγωνιστική και την ατομική μάθηση, όπου οι μαθητές/-ριες εργάζονται μόνοι/-ες τους για την επίτευξη μαθησιακών στόχων που δεν σχετίζονται με αυτούς των άλλων μαθητών/-ριών.

Στην κυριολεξία, πρόκειται για τη χαρτογράφηση των ιδεών σας. Χρησιμοποιείται για την παραγωγή όσο το δυνατόν περισσότερων ιδεών σχετικά με ένα συγκεκριμένο θέμα. Η διαφορά που υπάρχει μεταξύ της δημιουργίας νοητικών χαρτών και λοιπών μεθοδολογιών έγκειται στον τρόπο με τον οποίο καταγράφονται οι ιδέες. Οι νοητικοί χάρτες διεγείρουν σε μεγαλύτερο βαθμό τη συνειρμική σκέψη, διότι οι σκέψεις δεν απαριθμούνται απλώς αλλά καταγράφονται σε ένα πιο ενοποιημένο μοτίβο. Για τη δημιουργία ενός νοητικού χάρτη, είναι σημαντικό το κύριο θέμα να τοποθετηθεί στο κέντρο ενός φύλλου χαρτιού. Στόχος είναι η συσχέτιση των επιμέρους ιδεών με το κύριο θέμα και η οργάνωσή τους σε ακτινωτή μορφή με φορά προς τα έξω, ενώ μεταξύ αυτών των ιδεών μπορούν να παρεμβάλλονται εικόνες, σύμβολα και χρώματα για την καλύτερη δυνατή αποτύπωση των σκέψεων ενός ή περισσοτέρων ατόμων. Το μεγάλο πλεονέκτημα των νοητικών χαρτών είναι ότι διευκολύνουν περισσότερο στην απομνημόνευση των ιδεών σε σχέση με το να τις γράφαμε απλώς τη μία κάτω από την άλλη. Σύμφωνα με πολλές έρευνες, η τεχνική των νοητικών χαρτών περιλαμβάνει τη χρήση και των δύο μισών του ανθρώπινου εγκεφάλου. Για τον λόγο αυτό, πολλοί/-ές ερευνητές/-ριες θεωρούν τη δημιουργία νοητικών χαρτών ως έναν πιο σφαιρικό τρόπο σκέψης σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη τεχνική δημιουργικής σκέψης (Stankodic, Basic, Papic, Aleksic, 2011).

Ο/Η εκπαιδευτικός μέσω της εισαγωγής λιγότερο συμβατικού διδακτικού υλικού μπορεί να βοηθήσει τους/τις μαθητές/-ριές του/της να «σκεφτούν έξω από το κουτί», ή αλλιώς έξω από την πεπατημένη, και να εμβαθύνουν περισσότερο στο μάθημα. Μία ενδιαφέρουσα ιδέα είναι η χρήση των podcasts ή ο σχεδιασμός ενός διαδραστικού μαθήματος μέσω της χρήσης του διαδικτύου (Internet) ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media). Στην επόμενη παράγραφο, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να βρουν πηγές που μπορούν να χρησιμοποιήσουν κατά τη διάρκεια του μαθήματος για να ενισχύσουν τη δημιουργικότητα των μαθητών/-ριών τους. Μία άλλη πρόταση είναι να προσπαθήσει ο/η εκπαιδευτικός να διαμορφώσει ένα κλίμα φιλικής και απροκατάληπτης διάθεσης στην τάξη. Ακόμη, για να πετύχει τη δημιουργία ενός ευέλικτου και υποστηρικτικού περιβάλλοντος, μπορεί να ασχοληθεί με τη διαρρύθμιση της σχολικής αίθουσας με τη βοήθεια των εικαστικών τεχνών και να αξιοποιήσει το χιούμορ καθώς και την αφήγηση ιστοριών.

Ο/Η εκπαιδευτικός μπορεί να διδάξει στους/στις μαθητές/-ριές του/της στοιχεία άλλων πολιτισμών μέσω της άμεσης αξιοποίησης διεθνών πηγών (π.χ. βίντεο, αυτοβιογραφίες, ιστολόγια/blog, κτλ.) ή να προσκαλέσει άτομα από διάφορες χώρες να επισκεφθούν την τάξη του/της και να εκφράσουν την άποψή τους πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τους/τις μαθητές/-ριες να κατανοήσουν ότι ο/η εκπαιδευτικός εκτιμά την αξία των αντιδράσεων, των ιδεών και των προσωπικών ιστοριών ατόμων που κατάγονται από ξένες χώρες. Επιπλέον, με τη βοήθεια της εν λόγω προσέγγισης οι μαθητές/-ριες μαθαίνουν να βλέπουν την πραγματικότητα μέσα από τα μάτια των άλλων, ακόμη και αν δεν συμφωνούν με την άποψη που εκφράζουν.