ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ ΚΑΙ ΕΠΑΓΩΓΙΚΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ
Δύο βασικά είδη συλλογισμών είναι ο παραγωγικός και ο επαγωγικός συλλογισμός.
Παραγωγικός συλλογισμός
Ο παραγωγικός συλλογισμός στηρίζεται σε επιχειρήματα στα οποία οι προκείμενες (εάν είναι αληθείς) εγγυώνται την εγκυρότητα του συμπεράσματος. Το συμπέρασμα ενός επιτυχημένου παραγωγικού συλλογισμού δεν μπορεί να είναι λανθασμένο υπό την προϋπόθεση ότι οι προϋποθέσεις είναι αληθείς. Αυτό σημαίνει ότι ένα επιχείρημα είναι λογικά «έγκυρο». Η μορφή ή η δομή της παραγωγικής συλλογιστικής πορείας είναι μια σημαντική πτυχή που πρέπει να εξεταστεί.
Το πιο γνωστό παραγωγικό επιχείρημα είναι ο συλλογισμός του Αριστοτέλη:
Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί,
ο Σωκράτης είναι άνθρωπος,
Άρα: ο Σωκράτης είναι θνητός.
Ένα άλλο ένα παράδειγμα παραγωγικού επιχειρήματος είναι το ακόλουθο:
1) Όλα τα σκυλιά είναι θηλαστικά.
2) Ο Μπάντι είναι σκύλος.
Άρα: ο Μπάντι είναι θηλαστικό.
Επαγωγικός συλλογισμός
Ο επαγωγικός συλλογισμός βασίζεται σε επιχειρήματα με προκείμενες, οι οποίες καθιστούν πιθανό ότι το συμπέρασμα είναι αληθές, αλλά δεν το εγγυώνται απόλυτα. Τα επαγωγικά επιχειρήματα είναι οι πιο συχνές μορφές επιχειρημάτων που συναντώνται στην καθημερινή ζωή. Μπορούμε να αξιολογήσουμε τα επαγωγικά επιχειρήματα σε ένα φάσμα επιτυχημένων (ισχυρότερων) και ανεπιτυχών (πιο ανίσχυρων) επιχειρημάτων. Όσο πιο επιτυχημένο (ισχυρότερο) είναι ένα επιχείρημα, τόσο πιθανότερο είναι οι προκείμενες να οδηγούν σε ένα συμπέρασμα που είναι μάλλον αληθές, με ένα μεγάλο βαθμό πιθανότητας. Σε αυτό το σημείο, αξίζει να σημειωθεί ότι τα επαγωγικά επιχειρήματα δεν μπορούν να εγγυηθούν πλήρως την αλήθεια του συμπεράσματος.
Παράδειγμα Επαγωγικού Συλλογισμού:
Προκείμενη 1: Η γέφυρα X ελέγχεται συχνά από εξειδικευμένους μηχανικούς.
Προκείμενη 2: Πολλά οχήματα την έχουν διασχίσει τα τελευταία χρόνια.
Συμπέρασμα: Η γέφυρα θα είναι ασφαλής για να τη διασχίσετε αύριο.
Τα επαγωγικά επιχειρήματα είναι ένα απαραίτητο εργαλείο για τη ζωή σε έναν κόσμο όπου οι επιλογές γίνονται με βάση τις προβλέψεις και χωρίς απόλυτη βεβαιότητα. Ωστόσο, δεν μπορούν να εγγυηθούν την αλήθεια ενός συμπεράσματος. Αν δεν μπορούμε να εγγυηθούμε την αλήθεια, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να χρησιμοποιήσουμε λέξεις όπως «πιθανό» ή «πολύ πιθανό». Συνήθως, τις αγνοούμε στον καθημερινό μας προφορικό και γραπτό λόγο, αν και θα έπρεπε να τις χρησιμοποιούμε πιο συχνά.
Τα επαγωγικά επιχειρήματα δεν μπορούν να εγγυηθούν την αλήθεια ενός συμπεράσματος γιατί βασίζονται στην εμπειρία που είναι πάντα περιορισμένη.
Τα επαγωγικά επιχειρήματα ξεκινούν από ειδικές διαπιστώσεις και καταλήγουν σε γενικά συμπεράσματα. Αντίθετα, τα παραγωγικά επιχειρήματα ξεκινούν από μία γενική διαπίστωση σε ένα ειδικό συμπέρασμα.
Ξεκινάμε με έναν γενικό (παγκόσμιο) ισχυρισμό που μπορεί να είναι ένας ορισμός (π.χ. το σκυλί είναι θηλαστικό) και καταλήγουμε σε ένα συγκεκριμένο συμπέρασμα για ένα συγκεκριμένο σκυλί, τον Μπάντι.
Με ένα επαγωγικό επιχείρημα, κάνουμε το αντίθετο, ξεκινάμε από μία ειδική περίπτωση και γενικεύουμε.
Οι προκείμενες ενός επαγωγικού επιχειρήματος θεωρείται ότι υποστηρίζουν το συμπέρασμα, αλλά στην πραγματικότητα δεν το διασφαλίζουν. Έτσι, το συμπέρασμα μίας επαγωγής αντιμετωπίζεται ως υπόθεση.
Η ικανότητα να διακρίνει κάποιος/-α ένα παραγωγικό από ένα επαγωγικό επιχείρημα και να έχει επίγνωση ότι κανένα επαγωγικό επιχείρημα δεν είναι απόλυτα σωστό, αλλά πολύ πιθανό, είναι το πρώτο βήμα για την αξιολόγηση ενός επιχειρήματος.
Contact Us
Do you want to sign up to receive our newsletter or write us to have more information?
Coordinator – Centro per lo Sviluppo Creativo Danilo Dolci – Italy
antonella.alessi@danilodolci.org